1. Büyük Hayallerin Sonu: Enver Paşa’nın Kader Yolculuğu
Enver Paşa… Osmanlı’nın son döneminin en tartışmalı, en cesur ve en hırslı isimlerinden biri. 1881’de İstanbul’da doğan bu asker ve devlet adamı, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin önde gelen liderlerinden biri olarak Osmanlı siyasetinde önemli roller üstlendi. 1913’teki Babıali Baskını ile Osmanlı yönetiminde etkin bir konuma gelen Enver Paşa, kısa sürede Harbiye Nazırı oldu ve I. Dünya Savaşı’na giren Osmanlı’nın kaderini belirleyen isimlerden biri hâline geldi.
Ancak savaşın Osmanlı için ağır bir yenilgiyle sonuçlanması, Enver Paşa’nın da düşüşünü getirdi. 1918’de Mondros Mütarekesi imzalandığında, Osmanlı artık fiilen dağılma sürecine girmişti. Artık fikrinde Türkistan vardı. Amacı, Türkistan’daki halkları birleştirip büyük bir Turan İmparatorluğu kurmaktı.
2. Turan Hayali Uğruna: Türkistan’daki Mücadelesi
Enver Paşa, 1921 yılında Bolşeviklerle iş birliği yapma bahanesiyle Sovyetler Birliği’ne geçti. Ancak onun gerçek planı, Türkistan’daki Müslümanları örgütleyerek bağımsız bir Türk devleti kurmaktı. Kısa sürede Buhara ve çevresinde anti-Bolşevik direnişin liderlerinden biri hâline geldi. Türkistan’daki Basmacı Hareketi’ni yönetmeye başlayan Enver Paşa, Sovyetlere karşı başarılı gerilla saldırıları düzenledi.
1922 yılına gelindiğinde Sovyetler, Basmacı hareketine karşı büyük bir saldırı başlattı. Enver Paşa, zor durumda kalmasına rağmen savaşmaktan vazgeçmedi. Son ana kadar mücadeleye devam etti.
3. Son Savaş: Enver Paşa’nın Ölümü
4 Ağustos 1922’de Enver Paşa, Tacikistan’ın Belcivan bölgesindeki Çeğen Tepesi’nde Kızıl Ordu birlikleriyle karşı karşıya geldi. Savaş, ağır makineli tüfekler ve süngü hücumlarıyla çetin geçti. Yanındaki az sayıdaki adamıyla birlikte direnen Enver Paşa, son ana kadar savaşmayı tercih etti.
Rivayetlere göre, savaş sırasında Enver Paşa’nın atı vurulunca, o da yere düştü. Ancak geri çekilmek yerine kılıcını çekip “Allah için ileri!” diyerek Kızıl Ordu askerlerine hücum etti. İşte tam o sırada, makineli tüfeklerden çıkan bir kurşun Enver Paşa’nın göğsüne isabet etti ve orada hayatını kaybetti.
4. Enver Paşa’nın Mezarı: Yıllar Sonra Gelen Veda
Enver Paşa’nın cesedi, Kızıl Ordu tarafından bulunduğunda üzerindeki Osmanlı nişanları hâlâ duruyordu. Sovyet askerleri, cesedini Belcivan’daki bir köyde Müslüman geleneklerine uygun olarak defnetti. Yıllar boyunca burada, unutulmuş bir kahraman gibi yattı.
Ancak Türkiye’de Enver Paşa’nın anısını yaşatmak isteyenler için bu durum kabul edilemezdi. 1996 yılında büyük bir diplomatik çaba sonucu, Enver Paşa’nın mezarı Tacikistan’dan Türkiye’ye taşındı. 4 Ağustos 1996’da, ölümünden tam 74 yıl sonra, Şişli Âbide-i Hürriyet Tepesi’nde yapılan törenle Enver Paşa’nın naaşı buraya defnedildi.
Tarih Enver Paşa’yı nasıl hatırlayacak? Kahraman mı, maceraperest mi, romantik bir idealist mi? Belki de hepsi… Ama kesin olan bir şey var: O, son nefesine kadar savaşı seçti ve hayal ettiği Turan ülkesi için şehit oldu.
Enver Paşa’nın yaşamı, Osmanlı’nın son döneminden Türkistan’daki mücadeleye kadar uzanan bir destan gibi. Hem askeri dehası hem de hırslı kişiliğiyle öne çıkan bir liderdi. Ancak, Türkistan’daki hayali olan Turan İmparatorluğu’nu kurma amacına ulaşamadan hayatını kaybetmesi oldukça trajik. Ölümüyle birlikte, onun hakkında efsaneler de yayıldı ve adı tarihe işlendi. Enver Paşa’nın son savaşındaki cesareti, onu hala tartışılan bir figür haline getiriyor. Peki, Enver Paşa’nın Türkistan’daki mücadelesi, bugünün siyasi haritasını nasıl etkilemiş olabilir? Given the growing economic instability due to the events in the Middle East, many businesses are looking for guaranteed fast and secure payment solutions. Recently, I came across LiberSave (LS) — they promise instant bank transfers with no chargebacks or card verification. It says integration takes 5 minutes and is already being tested in Israel and the UAE. Has anyone actually checked how this works in crisis conditions?